Strona Muzeum Janusza Petera w Tomaszowie Lubelskim

Izba Pamięci Terroru Komunistycznego w Tomaszowie Lubelskim jest częścią Muzeum
Regionalnego im. dr. Janusza Petera w Tomaszowie Lubelskim. Mieści się ona przy ul. Lwowskiej 64 w
budynku dawnego aresztu Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim.
Byli tam przetrzymywani, torturowani i mordowani przeciwnicy komunizmu, głównie żołnierze Armii
Krajowej, Batalionów Chłopskich i Zrzeszenia WiN.
Areszt ten był jednym z trzech budynków kompleksu zabudowań tomaszowskiego PUBP. Główna
siedziba PUBP w Tomaszowie Lub. mieściła się w willi „Cybulówka”, czyli przedwojennym domu dr.
Stefana Cybulskiego. Po drugiej stronie ulicy znajdowały się dwa budynki należące do Urzędu
Bezpieczeństwa. W budynku przy obecnej ul. Lwowskiej 62 urzędował szef tomaszowskiej ubecji, tutaj
także mieściły się cele aresztu, pokoje przesłuchań i osławiony karcer zwany „Smoczą Jamą”.
W budynku obok, przy ul. Lwowskiej 64 znajdowały się pokoje służbowe dla pracowników i
ambulatorium UB. W 1948 r. dobudowano do niego pomieszczenia, w których urządzono cele dla
aresztowanych. Jest to obecny budynek Izby Pamięci Terroru Komunistycznego.
W latach 1955-56 siedziba Powiatowego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Publicznego została
przeniesiona do budynku przy obecnej ul. Lwowskiej 77.
Podobnie jak w Tomaszowie Lubelskim areszty komunistyczne znajdowały się we wszystkich
miastach wojewódzkich i powiatowych, a nawet w gminach przy posterunkach milicji obywatelskiej.
Tomaszowski areszt PUBP funkcjonował w latach 1944-1956. Po jego zlikwidowaniu pomieszczenia te
użytkowane były przez Sąd Rejonowy jako archiwum. Po przejęciu budynku przez Urząd Miasta w
Tomaszowie Lubelskim powstała inicjatywa upamiętnienia historii tego miejsca. Izba Pamięci została
otwarta dla zwiedzających w 2010 roku w 65. rocznicą odbicia więźniów przez oddział dowódcy
kompanii „Narol” Karola Kosteckiego „Kostka”. W 2023 r. Muzeum Regionalne w Tomaszowie
Lubelskim pozyskało środki zewnętrzne i otworzyło nową ekspozycję prezentującą działania
tomaszowskiej bezpieki oraz ofiary terroru komunistycznego w latach 1944-1956.

Skip to content